دواجار دامەزرێنەری ویکیلیکس رادەستی ئەمریکا دەکرێت

 لڤین:

دامەزرێنەری ویکیلیکس جولیان ئاسانج ڕادەستی ئەمریکا دەکرێت بۆ ئەوەی ڕووبەڕووی تۆمەتی سیخوڕی ببێتەوە دوای ئەوەی حکومەتی ئەمریکا داوای ڕادەستکردنی لە دادگای بەریتانیا کرد.

جولیان ئاسانجی تەمەن 50 ساڵان هەرچەندە لە هەوڵدا بوو بۆ ئەوەی ڕادەستی ئەمریکا نەکرێتەوە بۆ ئەوەش تیمی پارێزەرەکانی بەردەوام لە هەوڵدابوون بەڵام دواجار ئەمڕۆ دادگای بەیرتانی بڕیاریدا رادەستی ئەمریکای بکات.

پارێزەرەکانی پێشتر هۆشداریاندابوو بە دادگا کە بەهۆی دۆخی تەندروستیەوە ڕادەستکردنی بە ئەمریکا وەک ئەوەیە بڕیاری خۆکوژی بدرێت، بەڵآم دادگا بەهانەی پارێزەرەکانی قبوڵ نەکرد.

دەربارەی جولیان ئەسانج

ئەو پرۆگرامسازێکی کۆمپیوتەری ئوسترالی و دامەزرێنەری ویکیلیکسە، لایەنگرانی وەک چالاکوانێکی نەترس نای دەبەن و ڕەخنەگرەکانی دەڵێن تەنها حەزی بە پڕوپاگەندە و ناوبانگە.

جولیان ئەسانج منداڵییەکی نائاسایی هەبوو، باوکی بایۆلۆج بوو، لە دایکی جیابووەوە، لە منداڵیدا زۆر سەفەری کردووە و لە تەمەنی هەرزەکاریدا لە زیاتر لە 30 شوێنی جیاواز ژیاوە، لە تەمەنی هەرزەکاریدا هۆگری کۆمپیوتەر بوو بۆی دەرکەوت توانایەکی نائاسایی هەیە بۆ هاککردن.

لە زانکۆی مالبۆرن ئامادە بوو بۆ خوێندنی بیرکاری، بەڵام پێش وەرگرتنی بڕوانامەکەی ڕۆیشت. لە کۆتاییدا کاری خۆی وەک بەرنامەڕێژی کۆمپیوتەر و گەشەپێدەری سۆفتوێر دەستپێکرد.

دەستی کرد بە کارکردن لەسەر ویکیلیکس، کە زانیاری نهێنی و چەندین هەواڵی جیهانی بڵاو دەکردەوە، بەهۆی سروشتی مشتومڕی کارەکانییەوە کێشەی زۆری لەگەڵ یاسادا هەبوو.

ئەسانج دواین ساڵەکانی لە باڵیۆزخانەی ئیکوادۆر لە لەندەن بەسەربرد وەک پەنابەرێک لە ساڵی ٢٠١٢ەوە بەڵام لە ١١ی نیسانی ٢٠١٩، ئیکوادور پاش دزەکردنی ئەو وێنانەی کە سەرۆکی ئیکوادور بە گەندەڵی گەورەوە بەستەوە، پەناهەندەی جولیان ئەسانجی پوچەڵکردەوە و ڕادەستی دەسەڵاتدارانی بریتانیایی کرد.

جولیان پاول هاوکینس لە ٣ی تەمووزی ١٩٧١ لە ئوسترالیا لەدایک بووە. بە هۆی ئەوەی دایکی کاری هونەری کردووە لە زیاتر لە ٣٠ شارۆچکەی جیاجیادا ژیاوە و لە چەندین قوتابخانە خوێندوویەتی.

ئەو سۆزی خۆی بۆ کۆمپیوتەر پەرەپێدا و زانی کە زۆر شارەزایە لە هاککردن و هاککردنی سیستەمەکانی کۆمپیوتەر. لە ساڵی ١٩٨٧ لەگەڵ دوو لە هاوڕێکانی دەستی کرد بە هاک کردن لەژێر ناوی مێنداکس.

لە سەرەتای نەوەدەکانەوە لە بوارەکەی خۆیدا ناوی دەرکەوت و ٣٣ دۆسیە تۆمەتبارکرا،  ئەو لە زانکۆی کوینزلەند لە پرۆگرامسازی و بیرکاری و فیزیای خوێند و لە ساڵی ١٩٩٤ دەرچوو.

ئەو بۆ ماوەی سێ ساڵ وەک توێژەرێک لەگەڵ ئەکادیمیای سویلێت دریفۆس کاری کرد، لەو شوێنەی کە بەدوای لایەنە خراپەکانی ئینتەرنێتدا دەگەڕێت. توێژینەوە فراوانەکانیان لە ژێر زەویدا (١٩٩٧) گەیشتە لوتکە، کتێبێک دەربارەی چەتەکانی ئوسترالی کە بوو بە پڕفرۆشترین لە نێو کۆمەڵگەی چەتە کۆمپیوتەریەکان.

لە ساڵی ٢٠٠٦دا، سایتی ویکیلیکس کە ئامانجی هاوبەشیکردنی زانیاری نهێنی و دزەکردنی هەواڵەکان بوو بە پێوەری نێودەوڵەتی، دەستی بە کارکردن کرد. سایتەکە بە فەرمی لە ساڵی ٢٠٠٧ دەستی پێکرد. ئاسانج لەسویدەوە سایتەکەی بەڕێوەبرد و سودی لە یاساکانی پاراستنی وڵات وەرگرت بۆ پاراستن و نەناساندن.

لە ماوەی چەند ساڵێکدا ئاسانج بە فراوانی لە ئەفریقا و ئاسیا و ئەوروپاوە بەرەو ئەمریکای باکوور گەشتی کردووە لەو ماوەیەدا ویکیلیکس دەستی بە نهێنیە سەربازییەکانی ئەمریکا گەیشت و زانیاری وردی لەسەر بنکەی دەستبەسەرکردنی گوانتانامۆ و ئیمەیڵەکانی سارا پالین، کاندیدی جێگری پێشووی سەرۆکایەتی بڵاوکردەوە.

هەرچەندە راپۆرتە سەرەتاییەکانی هەندێک سەرنج ڕاکێشی دروست کرد، بەڵام لە ساڵی ٢٠١٠ کاتێک ویکیلیکس دەستی کرد بە بڵاوکردنەوەی ئەو بەڵگەنامانەی کە لە لایەن چێڵسی مانینگەوە نێردراون کە تۆماری جەنگ لە ئەفغانستان (تەممووزی ٢٠١٠)، تۆمارەکانی جەنگی عێراق (تشرینی یەکەمی ٢٠١٠) و فایلەکانی گوانتانامۆ دەگدانەوەی گەورەی لێکەوتەوە.

ئاسانج دواین ساڵەکانی لە باڵیۆزخانەی ئیکوادۆر لە لەندەن بەسەربرد، بەم دواییانە پەناگەی ئەسانج هەڵوەشێنرایەوە و پۆلیسی بەریتانیا چووە ناو باڵیۆزخانەی ئیکوادۆر و دەستگیری کرد.

ئەسانج هاوسەرگیری لەگەڵ تێریسا کرد، کوڕێکیان هەبوو بە ناوی دانیال کە لە ئێستادا دیزاینەری سۆفتوێرە، ئاسانج لە مانگی ئابی ٢٠١٠ سەردانی سویدی کرد و بە تۆمەتی دەستدرێژی سێکسی بۆ سەر دوو ژن لێکۆڵینەوەی لەگەڵ کرا.

جولیان ئاسانج  لە ساڵی ١٩٩٢ تووشی خەمۆکی بووە و خەڵکی ئوسترالیە و ڕەگەزنامەی فەڕەنسی، ئیرلەندی و سکۆتلەندی هەیە.