ئیسلامی سیاسی دوای بەهاری عەرەبی

لڤین:فەرحان جەوهەر

وێنەی ئیسلامی سیاسی، ئێستا روونتر دیارە وەک پێش ئەو قۆناغەی ناویان لێناوە بەهاری عەرەبی. ماوەیەکی زۆرە لەم ناوچەی خۆماندا حاکمگەلی عەسکەری، بە سیستەمی شمولی تاکڕەوانە حوکمی وڵاتەکانیان دەکرد، خەڵکیش داوای ئازادی و ژیانێکی شکۆمەندانەیان دەکرد.

لەسەرەتادا ئیسلامی سیاسی خۆی وەک چارەسەر بە خەڵک ناساند، لە زۆرێک لە وڵاتەکانی ناوچەی ئێمە پشتگیریان وەدەستهێنا و دەستەڵاتیان وەرگرت. دوای تێپەڕبوونی دە ساڵ بەسەر حوکمیان، ئەو هێزە ئیسلامیانە نەک هەر نەیانتوانی ئازادی و ژیانی شکۆمەندانە بۆ خەڵک دابین بکەن، بەڵکو بوونە سەرچاوەی زیادبوونی ئازارەکانی خەڵک و ئەو بڕە پێشکەوتن و ئارامییەی میللەتیش هەیبوو، لەژێر چەتری حوکمی دیکتاتۆری، ئەویشیان لەدەستچوو، بۆیە ئێستا دەبینین لە وڵاتانی وەک سوودان و مەغریب و تونس، کە سەرچاوە و کانگای ئەو هێزە ئیسلامیانەن، دەستەڵاتیان زۆر لاواز بووە یان هەر نەماوە. لە هەڵبژاردنی ئەم رۆژانەی مەغریبدا، پارتی داد و گەشەپێدانی ئیسلامی مەغریبی، پاشەکشێیەکی زۆری کردووە.

ئیسلامی سیاسی هێزێکی شمولییە، کاتێک بە دەسەڵات دەگەن ناتوانن لەگەڵ ئازادی بژین، بەڵام لەکاتی ئۆپۆزسیۆنبووندا پێش ئەوەی بگەن بە دەستەڵات، دەیانەوێت وڵات، دیموکراتی و پڕ لە ئازادی بێت، بۆ ئەوەی بتوانن لە رێگەی دنەدانی هەست و سۆزی دینداریانەی خەڵک دەستەڵات وەربگرن، کە دەستەڵاتیشان وەرگرت ئیدی لە رێگەی هێزەوە نەبێت دەست لە دەستەڵات بەرنادەن، وەک چۆن بینیمان لە سوودان عومەر حەسەن ئەلبەشیری ئیخوانی، سی ساڵ حوکمی ئەو وڵاتەی بە ئاگر و ئاسن کرد، تا دواجار بەزەبری هێزی سەربازی و گوشاری جەماوەری رووخێنرا. ئیسلامی سیاسی هیچ نموونەیەکی جان و باشی حوکمداریەتی لە هیچ یەک لەو وڵاتانەی تێدا دەستەڵاتدارن یان دەسەڵاتدار بوونە پێشکەشی خەڵکیان نەکردووە، تا بگات بەوەی لە شوێنێکی تر چاویان لێبکرێت. هەموو ئەو رەخنانەی لە دەستەڵاتە سەربازییە دیکتاتۆریەتەکانی پێش خۆیان و لەکاتی ئۆپۆزسیۆنبوونیان گرتووە، بەزیادەوە لەکاتی دەستەڵاتیان دووبارەیان کردۆتەوە. سرووشتی ئایدۆلۆژیانەی ئەو هێزانە وایە، ناتوانن پایەکانی دەستەڵاتێکی باش و دیموکراسی بەڕێوە ببەن، چونکە ئایدیۆلۆژیەکەی خۆیان وەک قەڵغانێک بۆ گەندەڵی و دژەئازادی بەکاریان هێناوە و بەکاردێنن. هەر رەخنەگرتنێک لە خۆیان بە رەخنە لە ئایین دادەنێن، بۆ ئەوەی کەس زاتی ئەوە نەکات رەخنەیان لێبگرێت. سەرەڕای ئەوەی لە پاڵ سرووتە رووکەشیانە ئایینیەکان، ئیدی بەشێکیشیان هەر خەریکی سێکس و گەندەڵین. جارێ لە کۆڕو کۆبوونەوە و وتارەکانیان، بەردەوام ناوی ژنیان لەسەر زمانە، لەپاڵ ئەوەشدا ئامۆژگاری بەشێکی زۆریان بۆ حەزی سێکسیە. ئەوەندەی باسی سێکس دەکەن، باسی هیچ بابەتێکی تر ناکەن، ئیدی گەندەڵی و سێکس دووانەی ناونیشانیانە. هاوشان لەگەڵ ئەمانەشدا، خەڵکی پاک و بەڕێزیشیان تێدایە و بۆ مەبەستی چاکسازی رەگەڵیان کەوتوون. لە کوردستان دەرفەت وزەمینەی گەشەکردنی ئیسلامی سیاسی (بە جۆرێک کە بگەنە دەستەڵات) زۆر کەمە، ئەوەش لەبەر کۆمەڵێک هۆکار. ئەمەو سەرەڕای شکستی ئەزموونی حوکمداریەتی ئیسلامی سیاسی لە جیهانی عەرەبی و ئیسلامیدا، کوردستان و گەلەکەی، بەدەست حوکمی ئەو هێزە ئیسلامیانەی وڵاتانی دەوروبەرەوە گیرۆدەیە و هیچ وڵاتێکی ئیسلامی حوکمدار نە لە رابردوودا و نە لەئێستادا، نەک پشتگیری لە مافەکانی کورد ناکەن، بەڵکو دوژمنی سەرسەختی گەلی کوردستان و مافەڕەواکانیانن. لەرابردووشدا هەردوو ئیمپراتۆریەتی ئیسلامی عوسمانی و سەفەوی دژی گەلی کوردستان بوونە و بە هەزارەها رۆڵەی کوردیان کوشتووە، وێڕای ئەمەش کورد وەک فارس و عەرەب و تورک نییە، ئەوان بەهۆی ئایینەوە بوونەتە دەوڵەت و ئیمپراتۆریەت، بەڵام کورد بەهۆی حوکمی ئەو ئیمپراتۆریەتانەوە نەگەیشتوون بەهیچ و مافەکانی خوراون. بۆیە ئەم هەستە لە عەقڵی شاراوەی هەر تاکێکی وشیاری کورددا هەیە، کە نە لە رابردووداو نە لەئێستادا حوکمی ئیسلامی سیاسی لە هیچ وڵاتێک، پاڵپشتی مافەکانی کورد ناکەن و دەیانەوێت کورد لە کەمینەیەکی مووسڵمان زیاتر هیچی تر نەبێت، بۆیە هەستە شاراوەکانی ناو عەقڵی تاکی کورد، رێگە بەوە نادات، لایەنگیری هێزە ئیسلامییە سیاسیەکان بکات.